Friday

Galngam Le Hangsai

Masanglaijin lengpa khat ana umin, hiche lengpa chanu chuleh Meithainu chanu hi akitem lhonin, Thempupa koma Hahchao kikhensah din ache lhon tan ahi. Alhunlhon phat in amanin jong, “Hepu lungset tah in Hahchao neikhen peh lhonin”, atilhon leh Thempupan “Kaluppi lhondingle khenpeh lhon nange”, atile Meitheinu chanu chu anomin, Lengpa chanu vang anom tapon ahi. Thempupa chun ani lhona ding akhenpeh in amavang Lengpa chanu ding chu Van-nenai twitoh ahalpeh in ahi.
Ni phabep jouvin golcha teni chu inlama din akile lhontan ahi. Lampi munkhat’a hin amanin jong a Hahchao lhon chu anotngim lhonin ahileh Lengpa chanua chu ahungpoh keh in amit tah asepeh le amit achotan ahi. Chujou phat chun achekit lhona ahileh Lengpa chanu chunk ho amutah lou jeh chun aloinun akaitho tan ahi. Munkhat’a Vadung ana umin Vadung ahin pal lhon na’a hin Meithainu chanu chu Gul’in ahinman tan ahi. Phat ahungche chen ahileh Meithainu chanu hin nao ahinvop in, cha ahin neitai. Khomiho chun “Pabeiya naonei chu Gul’in amat hinte” atiuvin naocha chu amin Gultei asah taovin ahi. Hiche phatlai mama chun Lengpa chanu mitchonu jong chu Loujao tin’a ahung gepa lele na’ah gollhang vahle hon ahin jonpi peh un ahileh amanun jong nao ahinvop in cha ahin neikit tan ahile khomihon “Jao tin’a gehle le’a nao aneiye” atiuvin anaochu amin Jaohang asah taove.
Phat ahungche chen ahileh Jaohang toh Gultei chu nungha gollhang ahi=ung hilhon tan ahi. Nikhat Gultei chun Jaohang koma, “Nangpa, gal letol umhen lang hileh neihuh doh jou nadem?” tin adongin ahileh Jaohangin jong “Kjihuh jou ngei hihding ham” atin a Thalpi aladoh in adoile leleh akilhaso in adongmanu chu  akikaplih tan ahi. Chu in Jaohang chu alungna behseh jengin, ajachat to avale le’a ahileh khokhat’a hin agavah lut tan ahi. Jan’in Tehsepi le Tehsepu baangpanga adin’a ahileh Tehse tenupa akihoulimna aja’n, tehse tenupa chun, “Einila tehse thidibg kon ihitan, ithikah’a eivahlih thei umhenlang  Idoi le I’Aai kipele” akiti lhonin ahi. Chutah chun Jaohang jong tehsepi le tehsepu insunga chun alut jengin, “Hepi le hepu, ipi naseilhon ham, tin adongin ahileh tehsete nuan jong athuchu a imkit lhon tan ahi. Chu in Jaohang’in jong, Hepi le Hepu, keiman vahlhon nange” atitan ahi. Hichun Jaohangin chunia pat chun tehsepi le tehsepu chu Bu tuitui le Metui tuijin avah pantan ahi.
Phat ahungche cehn ahile Tehsepi le Tehsepu hi thi dingin ahung umlhon tan ahi. Tehsete nupa chun Jaohang akou lhonin, “Keini thiding kahuilhon tan, kathinung teng lhonle Lielpi sung Doi le Aaibu khu kipoh inlang na inlam’a chetan, amavang Naanglemlhang nagei kahsen suging hih beh in” atilhon in ahi. Tehsepi  Tehsepu athilhon phat in Jaohangin jong Lielpi sunga um Doile Aai bom akipoh in a-inlam jonin ache tan ahi. Lampia chun Jaohang in “kapi le kapu hin ibol’a Naanglemlhang nagei kahsen suging hihbeh in eiti lhon ahidem” tin alungtheh tan, aman jong aSakhaova konin Doi-Aai bomchu aladoh in agah hondoh leh photlot louvin nasatah in Huile Go ahung kitho tan ahi. Amanjong gantah in a Sakhaovah gakhumtup inge atileh akinoval jeh chun akikhum khel in Doi-Aai bom chu akilih tan ahi. Aman jong adel’in, hinlah phajou deh louvin achuti deljeng tan ahi. Ahadel le akihalih cheh in, a-oldel leh aki –ol lih jin, akhonnnan Vadung lentah khat likong Santaili kiti khat’ah akilih lut tan ahi. Amanjong Santaili chan’a adell t jenga ahileh Santaili sunga chun Gulpi lentah khat in anakikhap in ahi. Jaohangin jong Gulpi koma chun, “Hepu, Kadoi-Aaibu neipen’ agate le Gulpi chun, “Pethei ponge, kachanu Gultei man’a kakilah ahitai” tun che kit inlang ahung kilihna’a alip ho khu gakilo khomtan” atipeh in ahi. Doi-aai akilihna’a adalhah alip hochu tua Laangbel itihou khu ahung pehtan ahi.
Phat chomkhat jouvin Jaohang ajachat le alungdon mana avale le kit le kho khat’a avahlut kit in, hiche khoa jong chun Teshsepi le Tehsepu in khat’a aga umkit tan ahi.  Tehsete nupa hin lou abol lhonin ahileh Louva chun  Ngalchang ahat behseh jengin amanin jong Loupam’a chun Pelngou tho thuothumin akamlhonin, Tholtho thum’in asat lhonin, Daibal aphut lhonin, hinla Ngalchangpa chun ajadeh pon ahi. Akhon khonnan Jaohangin Pelngou thosagin  akamin, Thol thosagi in asaty in chule Daibal aphut in hinla hijong chu Ngalchangpan ajadeh pon ahi. Jaohang along hangtan, Ngalchangpa changdin akigo tan ahi. Jaohangin a Thalpi le aThal akipoh in Ngalchangpa chang dinLou lama achetan ahi. Loubuh’a Jaohangin Phoipi velthum in akivei khumin achan le janin Ngalchangpa  ahungin, Loupam’a konin Thoukang Ahpi tebep khat asolin agachopsah le Thoukangpa chun Ngalchangpa koma, “Ahomthep thop’in migimla namseh, sagimla nemdeh” agatipeh in ahi. Ngalchangpan jong tahsan mang  hih in Vot  Sielki tejen khat asol’in agachop sah kit’in ahile Vot jong chun hitobang machun agsei peh kit in ahi. Chutah chun Ngalchangpa chun mihem hidia atahsan lou phat in Louva chun agalut tan ahi. Hichun Jaohangin a Thalpi  chu guhtnimchan aladoh in akaple Ngalchangpa chu akaplih tan ahi. Jaohang chun aNgalchang kapchu aChiing khat asatdoh in a Thalpi chang bom’a akhumin inlama achetan ahi.  Jingkah in Ngapchang akap podia khosung mite toh acheuleh neocha khat ana umin, khomi hon, “hoiba ham na Ngalchangpa kap aletdan natin, hiche pou kap’a khosung pumpi apodia nahungkou khah ham” tin ataitom taovin ahileh Jaohang jong alung ahanagbehseh in, anung ajuija ahileh kol-hom khat’ahin ajuilut tan ahi.  Kol-hom sunga chun agalut in ahileh Teshsepi khat ana umin, Jaohang mkoma chun, “Hunglut hih beh in, hunglut hih beh in, Jesung ahi” atin hinla Jaohangin a a Thalpi agahsep lut in, “Kathalpi bon hunglut ta” atin alutjenga ahile a Ngalchang kap chu ana umin anahai nem lhut lhut jengin, “Hiche hila kasakap” atin, Tehsepi chuto akinel nel lhon’a ahile Ngalchangpa thepmo ahiphat chun tehsepi chun Ngalchangpa chu asolpeh tan ahi. Hichun hiche Ngalchangpa chu Khkosung mite toh ahin kipoh un aletval jeh chun tehsepi le tehsepu chun a Ai peh lhon tan ahi.
Phat chomkhat jouvin Jaohangin a umna Kho’a chun ji ahinei tyin, chapa khat jong aneijin ahi. Jaohangin “Kaphat jouse kichatna le jachatna’a manga, muntin’a kisel le le’a kahi” tin achapa chu amin Sielleh asah tan ahi. Hiti chun phat  ahungche chen, Sielleh chun gollhang jinei thei ahunghi tan ahi. Ji ahin neijin  amanjong chapa khat anei tan ahi. Sielleh in achapa minchu Galngam asah tan ahi. Sielleh in munkhat lai Lou ahinvat in ahileh alouvat na’a thing kiphuh ho jouse chu jankah leh anathoudoh gamkit jin, chutia nini nithum lang a umphat chun Sielleh jong along hangin, jankhat guhthim’a achan’a ahile Tehsepi khat ahungin Sielleh louvatna mun chu atenggol a ahinjep leh alouvat jouse chu ahungthou doh kit tan ahi.  Sielleh jong along ahang behseh in kining manchang louvin tehsepi chu amatjenga ahile aman jong, “Neilahn neilhan! thitho theina penange” ahin tin ahileh Sielleh in jong alhatan ahi. Sielleh chun tehsepia konchun Thitho theina tenggol chu akilah in inlam achetan ahi. Kum phabep jouvin Sielleh chu Louva ageh in ahile niseh le akhomiho chun, “Nachapa Galngma athitai” tin anakou doh jiuvin, hinla acheteng le athia chu midang nao anahijin ahi. Nikhat achapa Galngam chu ahungthi tahbah tan, khomiho chu acheuvin agakouvu leh anatahsna tapon ahi. Nithum le janthum channan jong agakou kit uleh hichun amajong achen agavet lehathia chu amanao anahi tahbeh tan ahi. Sielleh jong alungnat to alunghan pum’in a Thitho theina tienggol chun achapa luchanglang avoh le alulang bou ahingin, atolam avoh le atolam bou ahingin, ahingsoh jou tapon ahi. Sielleh jong along anabehseh in Thijon lamtouva gamat ding atin adel leh Galngma chu Khoimu in ahungleng in aman jong amatjenga ahileh akhutvang kah’a alengdoh tan ahi. Hichun Galngma in apa ahin galsap in, “Hepa kumseh le Lou anavat inlang, khatvei lhou inlang thumvei ana at tan,” ahinti peh in ahi. Sielleh injong achapa chu akimat thei khat leh atin athusei chu avel’in agadong kit in ahileh ajonan Galngmain, “Hepa, Lou thumvei lhou inlang khatvei at tan” ahinti peh tan ahi. Hiche jeh’a chu tuni geija hi Lou thumvei kilhouva khatvei bou ki’at ahitai. Chujou chun Galngamin apa kom’a, “Hepa neingailut behseh leh nao nanei kit teng amin Galngma mama anahisah kit tan” ahiti peh in ahi. Phat chonkhat jouvin Sielleh te nupan jong nao ahin neikit lhonleh pasal mama ahunghitan, amanin jong amin Galngam mama asah kit lhon tan ahi.
Hiti chun kum le lha ahungche chen, Galngma chu ahung golhang thim tan ahi. Nikhat hi Loupam’a leithang akamin ahileh janseh le Jucha ana ohjin, hinla agavet tengle anakisut jitan ahi. Amajong nikhat jingkah matah’in athouvin agavet lhih le Thonot in anakisut amun ama jong athangtom behseh in Thonot chu athat tan ahi.  Thonot thilong chu thingkah’a atheh in avetlhih in avtlhih le chomkhat jouvin le Thonotnu chu ahungin Jucha khat ahinchoijin, “Vete, vete, kanao Thonot” tin agah daijin ahile amala chatloh tahih beh jengin ahi. Amanu jong achepheijin achapa chu agah tuh le athisa anahi jeh chun alhu dan tan ahi. Chutah chun amajong alunghang behseh in, “Koiham! koiham! kachapa thonot that’a, neng kate, chang kate” atin,  anihto suh hih touhih athon, anihto abeh le vutvai akhuthe thu jengin ahi. Hichun Thingchunga kisel Galngma chu anui ajabeh seuvin,  ahungnuija ahileh Thonotnun amudoh tan ahi. Hichun Thonotnun asamin, “Dam’a lep’a hung kikhom’un kacha Thonot that’a kamudoh tai” atin ahileh agam aleija Ganhing namkim ahung kikhom soh keitaovin ahi. Thonotnun ganhingho koma chu, “Keima thinchunga kal’ ingting, hin loilhang katin, keima Thonot kahi atijong leh nalhalou heldiu ahi” atipeh in, hichun Thonotnu chu thingchunga chun akal akal in aphah ding konchun Galngma jong kidiulam the in akilamin, halho’a alho jengleh Thonotnu chu akilehlha tan, aman jong, “Thonotnu kahit” tia asap sap jeng vangin ganhing ten anechai taovin ahi.
Nikhat Galngam gamlengia achele munkhat gamla thimtah a hin a hin mihem tobang sahem tobang khat toh akimuto tan ahi. Khatjong khatjong akive changmel jenglhon in houding jong akihou thei vah lhon pon ahi. ajehchu akihekha ahilhon jeh chun ahou masa ding umthei lhon lou ahi. Hichun Galngamin, “Vo kagal’a umpa nang koi nahim? tia adoh le, khatpan jong ima seilouvin athipsan tan ahi. Hichun  khatpan jong “Mun’a kagin gal’a kangap Galngam” agah tin ahile Galngmain jong “Mun’a kagin gal’a kasai Hangsai” agahtin ahile khat jong khat jong akihou thei lhon tan ahi. Chu in “Kamin ija nahet ham?” akitito lhonin, akijol lpo lhon tan ahi. Nikhat Galngma le Hangsai gamlengin ache lhonin, “Gol, ipu ipanun itho dingham?’ akiti lhonin, akinopto lhon tan hai. Hangsai in Galngam koma “Kajol, ahiloule nangin hintho masan” atileh Galngma jong anomin ahi. Galngmain jong hangsai chu Nachang leilai khat’a apuiyin, “Nangmahikoma umin lang, neiven lang, amavang nakichat’a ahileh Chal’eh lhang khat a neihin septan” atipeh in ahi., Chal’eh lhangkhat aepn ahi. Hichun Galngma chu akimin lah in Nachanghon chu tanlemlumin alha jengin ahileh Hangsai chu ahungkichan, “ajoleh eisat khante atin” chal’eh lhang chun ajolpa agahse leh Galngma jong anuntho chu ahaitan ahi. Chutima chun Galngmain jong Hangsai koma, “Kajol, tun nangin napu nun napa nun hintho tan atipeh in ahi. Hangsai injong Galngam chu Chal’eh lhang khat apen, “Neikichat le neihin septan” atipeh in ahi. Chutah chun hangsai in atin aha, amei ahinje doh in, akitumin, akikhovel jengle Galngam chu thing-on chunga khat a panga avet ahin, aman jong dap ahinsa akithin thin’a ahile chal’eh achoi chu akilelhah sah tan ahi. hangsai in “Jol, nakichat hitam?’ ahin tin ahaitan ahi.
Chomkhat jouvin Galngam le hangsai chu sa amaha beiya man dingin akitep kitlhon tan ahi. Hichun gamlah’a ache lhonin Galngamin, “Jol, ahilou ngaple nangin bol masan” atin, Galngamin sa chu ahinhoijin Hangsai chu anapangin, atin le aha anathon anathat in, amahaho chu Leingan’a anahuh in ahi. Galngma ahungphat in Leingan chu achul lhan, “Hiche hila amaha” atin ahile Hangsai alunghang thim tan ajolpa chu ahin ngih tan ahi. Chujouvin Galngam chu ana pangin Hangsaiin sa chu ahinhoi yin ahile Galngamin aThalpin anakap lih in, amaha chu Meile ahal in abeh le hangsai’in amaha chu amutapon, along phamo thimlheh tan ahi.
Galngmain Hangsai jah’a, “Kajol, tunla sa tamtah ikap tan Mei la aumpon  ipia igo ding hitam?” tin alungdong lheh tan ahi. Lungdong tah a akhoda le le lhonle Kolmong langa Ahsi phelet leh khat agahmu lhonin “Hiche khula mei” atilhonin ahi. Hangsai in Galngma koma, “Jol, ken mei galange” atin achomin, “Molkhat kalkhat Molni kalni” tin achop achop jeng vangin aphajou deh tapon akhon khon nan achol behseh jeng tan ajolpa umna lama chun ahung kile kit tan ahi. Chuphat chun Galngma in, “Jol hilou ngap le ken kalange” atin agalhai jap in Mol-hap’a chunMeituh aladoh in Mei ason meisel’in ahin de’n ahungtan ahi. Galngam Mei la’a achepet’a chuHangsai in guhthim’a agavet lhih ahi. Hichun Hangsai in , “Jol nangin ba nakhut tin nagot to toa Mei naso ahibouve” atin ahile Galngma in, “Jol nangin jong got to temin” atipeh in ahi. Hiti chun hangsai in atin le atin  agot to to jeng vangin Mei la asoh dehpon, ajolpa Galngam thilbol chu adatmo lheh tan ahi.
Chujouvin asapoh ding chu Galngma alungdong kit tan ahile hangsai in “Jol ipi nalungdon pi ham, Pheiphit khat hinsat tan.” atipeh in, Galngmain jong Pheiphit chu agasat in ajolpa hangsai chu apetan ahi. Hangsai in thu asam asam in Pheiphit neocha sunga chun sajouse chu akhum gamtan ahi. Galngmain, “Jol, sa chu a umin, thing hoiya kila’a kihon ding hitam?” atikit le Hangsai in Tenggol khat agasat in ajolpa koma, “Jol, kho naphah teng kho nupi ho koukhomin lang esah tan atin ahi.Galngmain jong, “Jol, ahile sa  aumtan, thing jong  aumtan, twi hoiya kila’a kihon ding hitam?” atikit in ahile hangsai in Galngma Twi’um neocha chu alan akomlhona Vadung khat’a twi jouse chu akhum gamlhon tan ahi.
Hichun Hangsai’in Galngma koma, “Jol, tunvang in lama chenlang sa tuitah in hon’unlang ana netaovin” atin asoltan ahi. Galngma inlama achen lampia akiseplhu in athilpoh ho jouse chu abolhan gamtan ahi. Hichun Galngmain Doi ahet hoa chu akhum le  akeh khat bou akhumdoh jouvin ahi. Chuphat chun Galngam alhai kit in Hangsai koma, “Jol, kasapoh jouse lampia kakibohlhah gamtai, neihung khumpeh kit in” agatin ahile Hangsai achen athilpoh abohlhah jouse chu agakhum peh kit tan ahi.  Chutah chun Galngamin Hangsai Doi thu jouse chu abonin ahesoh hel tan ahi. Galngam jong ahungin in ahunglhun phat in khomi ho akhomin “insunga Pheh phaovin, sa kahin poi” atile khominho chu alungdong lheh jengun ahi. Aseibangin khomi hon insunga Pheh aphaov jou phat un Galngmain pheiphit’a asapoh ho chu abuhlhah le Pheh chungchu adim jeng tan ahi.  Kho nupiho koma chun “kei Tenggol hi eh un” atikit in amahon jong Tienggol chu a-euva ahile Thing honkhat adimset  jengin ahi. Khomiho chu alungdong lheh kit taovin, sa um’a, thingjong umkit ta’a ahile twi hoiya kila kihon ding hitam” atikit ule Galngamin jong a Twi-um aladoh in akhosunga Bel jouse  atwipoh chu asunsah le adimsoh hel jengin ahi. Chuphat chun khomiho chun sa chu tuitah in ahon un anetovin ahi.
Nikhat Galngma le hangsai gamlah’a avale le lhon na’a Galngma in agolpa ehthahna’a Khi (Khichong Khival) chu amudoh tan, aman jong adei behseh in alo alo jenga ahileh Hangsai in amudoh in, “Jol, hiche hochu nadei ahile kakhouva hungtan, napoh khopset’a pohsah nange” atin ahi. Hangsai in Galngma koma, “jol, kakhouva nahung teng khomol’a Mei hintin khutei teijo” atipeh tan ahi. Nikhat Galngma jong ajolpa Hangsaite khoa din ache tan ahi. Galngmain alunggel’a “Kajolpa hin ibol’a kakhouva nahung teng khomol’a Mei hintih khun eiti ahidem” tin guhthimin achen aga velhi tan ahile khomiho  chun inching anakhuuvin, atolanga uva ameiyu asaoput put jengin, kholaiya chapang kichem ho chun nangpa Mei sanga keipa Mei saova, nangnu Mei sanga Keinu Mei saova” atiuvin akikap sao sao jengun ahi. Chuphat chun Galngam jong akile kit in khomol’a chun Mei agatih khuntan ahi. Chutah chun hangsai in khomiho jah a chun “Mei tim’un, mei tim’un, jol ahunge” tia agajsap le khomiho chun ameiju atimgam taovin ahi. Galngma in lama cheding atiphat in Hangsai in, “hichea Khiphunga Khi hio khu louvin lang amavang alailunga alenpa vangkhu nalo thei loubeh ding ahi” atipeh in ahi. Galngmain Khi chu alou alouvin alailunga alenpa chunga chun a Thalpi agah khaiyin, ahungkum phat in a Thalpi loilhah le alaiya alenpa jong chu ahungpul lha tan ahi. Hichun Hangsai alunghang thimin ahile Galngmain. “Jol, kei kahipoi, ka Thalpi pou ahibouve” atile Hangsai acham louvin athip tan ahi.  Galngamin cheding atiphat in hangsai in, “Jol, lampia kingapa hih hel’in, nalhun teng Huithei hi hinhong tan” atin asol tan ahi.
Galngam khopam lam ageijin a-ehthah nauva Khi chu pamai asah behseh in alo lo jenga ahile Huithei apoh chu akiboh lhah tan ahi. Hui ahung nunphat chun Hangsai in kajolpa hi tukah she in in lhung ponte lampia akiboh lhah ngei hinte atin, aman jong adeljenga ahile khopama ana um nalaijin ahi. Khomi hon Galngma chu nehdin adel taovin ahi. Galngmain jong adel’u ahetphat in akicha behseh in ajam jam jenga ahile Kol khat’a akisudong tan ahi. Hangsai jin adalpha masapen in aman jong gangtah in akoma Sakhu ko khat a chun alutsah loiyin ahile hiche jou chun khomi ho chu gangtah in ahunglhung pai jengun,  khomi ho chun “hiche  kohom’a hin alut’e” atiuvin laiding atitaovin ahi. chuphat chun Hangsaijin khomi ho chu inlanga khao ladin asolin, aman Saku ko chu angah tan ahi. Khomiho khosunga khao ladia achephat u chun Hangsai in ajolpa Galngam koma, “Khaova ahin hol tengule khao chu anajel jel jengin” atipeh in ahi. Khao laho chu gangtah in ahunglhun pa taovin, alhun lhun uun Leikohom chu ahol taovin ahi. Hichun Hangsai in ahilbang bangchun Galngamin khao chu anajel jel jenge ahile khao chun atohjou tapon aholchai taovin ahi. Hichun hangsai jin khomiho koma chun, “Kohom ho athuh behseh jengin laidoh jou pouhite” atile amaho jong anom’un inlama akile taovin ahi. Khomiho chun “Mulbeisa atui set set to akichangjou lou ahitai”, atiuvin lungna tah in inlama akile taovin ahi. Hiti chun Galngam chu ajolpa hangsai jeh in asohcha tan ahi. Hiche jouva kon chun Galngamin hangsai Doi het sanga sangjon Doi ahetan ahi.
Nikhat Galnamg apatoh louva ache lhonin ahunglam lhonin Galngam anache masan lampia Thinglong hoikeiyio ana um’in ahile apa ahung phat in’in, “He kadichane, hiche thinglong chachu” atin ahin kiput’in ahung le in alhun phat’in Galngam’in “Hepa, phatante nei ngatan” ahinti le apa jong alunghang behseh in “He kateiyo, nang chapagap hiba nahi hivehta’o” atin aselhah tho tan ahi. Hiti chun Galngma apatoh phatseh in Doithem jo akive jing lhon tan ahi. Nikhatma apa toh louva ache kit lhonin ahile nilhah lang vaiche phat in Galngma chu ahung masa kit in lampia chun Songtat hoitah khat in ana um kit in ahile apa ahungphat in “He kadichane” atin ahinkipoh kit tan ahi. In alhun phat in Galngam in “Hepa, khopjah tan nate neingatan” atileh apa jong alunghang val’in tonse nan anei kit tan ahi. Hiti chun, nikhatma Galngma apato louva ache kit lhonin ahile vaiche phat in apa chu anache masan lampia Thingtoi hoikeiya ana umin ahile Galngamin amutan  chu in “Hepa, tot tet tut hih o ajole gollhang eltol ho khat in satkhan nate” atile apa chu ajachat lot lot in athin ahi.  Nikhatma Lou achelhon na’a ahungding kon’un apa anache masa kit in lampia Biphuh hoitah khat in ana kitungin ahile Galngma ahung phat in “Hepa tot tet tut ji hih o ajole mi vahle khat touvin halkhan nate” atile apa chu achapa masanga chun ajahcha lheh jeng in ahi.
Hiti chun Galngma le apa akiduha bolto lhon le apan ajolou phat in along ahangin “Chutia Doithem mong nahi le Doikungpu koma ka Siel lahdoh lelkhu ga kilah tang” atipeh tan ahi.   Hiche thu ajahphat  chun nikhat Galngma jong Doikungpu koma apa Siel lahdoh lal ladoh din achetan ahi.  Doikungpu in alhun phat in a’eh onga alut in, Munthehlung achon heijin, Uichalpa anodoh in, Uichalpa lupna’a chun agatouvin ahi. Ajehchu, mundang jouse chu Doi dimset’a ahitan chuotna ding jong onglou hel ahi. Nilhah lamin Doikungpu ahungtan, “Itinahunglut ham?” atin adatmo lheh jengtan ahi. Doikungpun, “Ahiloule tupa nahunga ahile Bu kihon hite” atin, Tapkong;’a chun Chaang atun, Doikungpu chun achangtu chu jankah in aminsah in ahileh Galngmain jong meihol hochu Gitcha asosah in Chang jouse chu anehgam sahtan ahi. Doikungpun Gitcha nehmo hochu a’atkhom in, asu in, Galngma chu ahonpeh tan ahi. An anehding lhon phat in Galngam’ chu Kemcha chunga agapoh doh in Doikungpu jah’a chun  “Doikungpu, nasuhtumho akivoto gam taove” ahintin ahile Doikungpun, “Amaho chu kivoto ngai hiuca chu” ahintin ahi. Chukit in Galngmain “Doikungpu, Kol le kol akitatto to jengin ahi” ahinti kit in ahile Doukungpun ahindon but in “Amaho chi angaina mong ahiuve” ahitin kit in ahi. Chujouvin Galngmain “Doikungpu, gal lama Loubuh in Patchon akibu in alengdot dot’e” ahinti le Doikungpu chun “Hekate, hichu kamukhah lou chu’o” atin atahsang in apotdoh in ahile hiche kahcha khat chun Galngma gangtah in insunga alut’in Bukong ama anglam chu Doikungpu anglam ana ngatsah in ahi. Bu ahin nehlhon phat in Galngma chu imacha ati tapon ahi.
Jingkah ahunghi phat in Doikungpun Galngma koma “Tupa ahiloule keiman Sel ho chu hinhoi ingting, nangman Selkot’a ana pangin lang anaman’in” atipeh in. Doikungpu chu Siel hong sunga alut in Siel ho chu ahinhoi tan ahi. Sel athao thao, a uhchit chet hochu analhaso thu thu in, hitia chu alha alha jengle Doikungpu along ahunghang jah jengtan, “Siel jouse kihin hoidoh soh ta’a ibol’a khatbeh nanamat lou ham?” atin ahi. Galngmain jong “Hepu, imathu aumpoi hichea khun avom lit let, agong chit chet khat  aum nalaijin hiche khu hinhoi doh tan” atipeh le Doikungpun jong ahin hoitan ahi. Doikungpun ahinhoi phat chun ana kimat tan ahi. Apongthut thut, ahtao tah tah ho chu alhem ahin, agong keng kungpa chu sieltah pa chu ahi.
Galngma inlanga acheding phat chun Doikungpu along ahang behseh in ahin samsetan ahi. Doikungpun, “Vo Galngma! namitcho henlang, najang kili khengbeh henlang, nasiel kaina khao to nakhut kikabeh hen” ahinti le Galngma jong  Doikungpu seibang chun a umtan ahi. Hichun Galngma in jong “Vo Doikungpu nangma jong namit cho henlang, najang kili khiengbet henlang, natouna songto nato kikabeh hen” atile Doikungpu jong Galngma sei bang chun a umkit tan ahi. Hichun Galngamin “Kei kaitcho jongle Ka Siel in eikai kaijin tin kappa kom kalhun teng kapan eisut tante” atile Doikung jong akicha tan hichun “Vo Galngma namit jong choda henlang, najang jong kilitda henlang, nakhut le Sielkhao jong kimatda hen” ahintin ahile aseibang chun a umkit tan ahi. Hichun Galngmain jong “Vo Doijungpu! namit choda henlang, najang jong kilitda henlang, amavang nakipatdoh teng natophe semkhat anadalha tan” ahintin ahile aseibang chun a’umkit tan ahi. Hichun Galngma in Doikungpu chu ahinjou vin, a Siel ahin kikaijin inlama ahung tan ahi.
Hitia Doikungpu ahinjoa ahung doh phat chun Galngam chu apan akipapi lheh jengin, tunvang napasal mong mongtai, gamsunga nadei deija gamleng thei nahi tai atipeh in ahi. Hibang chun nikhat Galngma jong gamlengin ache ahileh Twikang le Twivai kikah a hin Ngalenthei kiti khat chu ahungleng in ahile aman jong adatmo lheh jengin ahi.  Nivei lang chutia Nga lentah hung leng amuphat  chan’a kapding ahin ngaito tan ahi.  Hiti chun  Go juhni khat chu Galngma jong a Thalpi ahin kipoh’in Muolkot khat a hin apangin Ngaleng chu achangtan ahi.  Nilhah lang thim khojin khon chet hin Nga chu  Twikang’a kon khun ahungleng doh in Twivai ahin jonin hichun amanjong a Thalpi kideulamteh in aluoijin akap jengle  alip khat akaplhan, hichu ahinki poh in khomi ho avetsah le Chaangsepna Godal tebep ahi atiuve. Twikang kiti chu tua Loktak itina khu ahin Twivai vang kikhel nailou, Twivai tia jong kihe nalai ahi.
Doikungpu ahinjo thei phat in Galngma jong ama le ama ahung kisong tan, nikhat hi ama jong Suvaikenu koma ache tan ahi. Suvaikenu hi mi’a atunglanga keh ahin, amachu asu availama keh anahije. Amanu jong hi doithem ma hikit ahi. Galngma jong niseh a Suvaikenu koma ache che phat chun ahin deicha tan ahinhel tan chule dei jong akisei lhon tan ahi. Nikhat khomi hon Nga matding ahinsom taovin ahile Galngma jong cheding akigo tan ahi. Suvaikenu chun Galngam koma “Ngaman’a nache le misei sei hinsei hih beh in” atin athikham tan ahi. Khomiho chun “Asu kaluh Suvaike, anoi kameh noisielki” tia aseiji tengu le Nga tampi pi akimat matjeng taovin ahi.. Galngmainla khatjong aman tahih beh in akhon khon nana man jong “Asu kaluh Suvaike, anoi kameh noisielki” atin ahile Nga aman man jengtan ahi. Hitia asei chu Suvaikenun ahetphat in along ahang tan ahi. Suvaikenu chun ajingin Galngma akouvin kideithu pou aseipejh in hichun aphei akikhapsah in alhim ihmu tan ahi.   Chomkhat jouvin Sukavaikenu chun Galngam ihmu chu asukhangin, “Namanga ipi namum?” ati leh Galngmain “Ka mangin meijin eihin taom’e” atole amanun “Mangpah aatin a imut sah kit tan ahi. Galngma chu a ihmut lhuh phat in Suvaikenu chun ajet aveiya Dop (Lopi) akahijin, songpi akisosah in ahi. Phat chomkhat jouvin Galngma a ihmu ahungkhangin ahile Songpi kikah a ana umtan ahi. Galngma jong alungdong lheh tan, akhut tin kah ho’a Doihal umho chum asmakhomin achup chup leh Buchunte bep khat akichupvangin, hinla hite bep’a chun ahungdoh thei tapon ahi. Suvaikenu chun Galngma lunset beh akisan niseh le Butui tui, Me tui tui ahon in anehsah sah jeng le Galngma chu ahungthao cheh cheh in Songpi kah’a chun ateh cheh cheh jengtan ahi.
Nikhat chu Galngmain mi avahle amun mipa koma chu n ajinu thu agahthot in “kajinun ka Doi’um le ka Kao’um eihin thot hen” agah tin ahile ajinun thu  ajah jah in Galngma Doi-um le Kao-um chu apon acheleh lampia Suvakenu to akitoh in, Suvaikenun, “Nangma hoiya cheding nahim?” aile “Galngma doi-um le Kao-um thah a cheding kahi” atile Suvaukenun, “Kanu kanu, Galngma sot’a thita’a nang tua nahung bep” atipeh in ahile Galngma jinu chu along anabeh she in inlama akile kit in lampia Vadung khat a chun Galngma Doi-um le Kao-um chu Twi alhohsah tan ahi. Twi chun Doi-umle Kao –um chu alhoh suh suh in, hiche Doi –um le Kao-um chu Vadung lhungin La asasuh peh in “Kahunge kahunge, Galngma Doi-um kahunge” atisuh peh in ahile Vato langa Ngaman ho chu akichauvin, adongman ‘un alah uva mitchopa chu avohkeh sah ule amit ahunghah doh in Doi jong athem del jengtan ahi. chujouvin Kao-um chu amukit in haosapu avohkeh sah ule haosapu chu Kao akisoh in akhomi ho jouse akinehgam tan ahi. Hiche Vadung Galngma Doi-um le kao –um lhoh chu tua Sagang gamsunga Vadung ahu ahi tin akiseije. Masang kahng jep chun hiche Sagang gamsunga  khun Doi anahat in, Sagang Doi anakitin, hichu Galngma Doi chu ahi jong akiti.
By : L. Seikholen Khongsai