Masanglaijin lengpa khat ana umin,
hiche lengpa chanu chuleh Meithainu chanu hi akitem lhonin, Thempupa
koma Hahchao kikhensah din ache lhon tan ahi. Alhunlhon phat in amanin
jong, “Hepu lungset tah in Hahchao neikhen peh lhonin”, atilhon leh
Thempupan “Kaluppi lhondingle khenpeh lhon nange”, atile Meitheinu chanu
chu anomin, Lengpa chanu vang anom tapon ahi. Thempupa chun ani lhona
ding akhenpeh in amavang Lengpa chanu ding chu Van-nenai twitoh ahalpeh
in ahi.
Ni phabep jouvin golcha teni chu inlama
din akile lhontan ahi. Lampi munkhat’a hin amanin jong a Hahchao lhon
chu anotngim lhonin ahileh Lengpa chanua chu ahungpoh keh in amit tah
asepeh le amit achotan ahi. Chujou phat chun achekit lhona ahileh Lengpa
chanu chunk ho amutah lou jeh chun aloinun akaitho tan ahi. Munkhat’a
Vadung ana umin Vadung ahin pal lhon na’a hin Meithainu chanu chu Gul’in
ahinman tan ahi. Phat ahungche chen ahileh Meithainu chanu hin nao
ahinvop in, cha ahin neitai. Khomiho chun “Pabeiya naonei chu Gul’in
amat hinte” atiuvin naocha chu amin Gultei asah taovin ahi. Hiche
phatlai mama chun Lengpa chanu mitchonu jong chu Loujao tin’a ahung gepa
lele na’ah gollhang vahle hon ahin jonpi peh un ahileh amanun jong nao
ahinvop in cha ahin neikit tan ahile khomihon “Jao tin’a gehle le’a nao
aneiye” atiuvin anaochu amin Jaohang asah taove.
Phat ahungche chen ahileh Jaohang toh
Gultei chu nungha gollhang ahi=ung hilhon tan ahi. Nikhat Gultei chun
Jaohang koma, “Nangpa, gal letol umhen lang hileh neihuh doh jou nadem?”
tin adongin ahileh Jaohangin jong “Kjihuh jou ngei hihding ham” atin a
Thalpi aladoh in adoile leleh akilhaso in adongmanu chu akikaplih tan
ahi. Chu in Jaohang chu alungna behseh jengin, ajachat to avale le’a
ahileh khokhat’a hin agavah lut tan ahi. Jan’in Tehsepi le Tehsepu
baangpanga adin’a ahileh Tehse tenupa akihoulimna aja’n, tehse tenupa
chun, “Einila tehse thidibg kon ihitan, ithikah’a eivahlih thei
umhenlang Idoi le I’Aai kipele” akiti lhonin ahi. Chutah chun Jaohang
jong tehsepi le tehsepu insunga chun alut jengin, “Hepi le hepu, ipi
naseilhon ham, tin adongin ahileh tehsete nuan jong athuchu a imkit lhon
tan ahi. Chu in Jaohang’in jong, Hepi le Hepu, keiman vahlhon nange”
atitan ahi. Hichun Jaohangin chunia pat chun tehsepi le tehsepu chu Bu
tuitui le Metui tuijin avah pantan ahi.
Phat ahungche cehn ahile Tehsepi le Tehsepu hi thi dingin ahung umlhon tan ahi. Tehsete nupa chun Jaohang akou lhonin, “Keini thiding kahuilhon tan, kathinung teng lhonle Lielpi sung Doi le Aaibu khu kipoh inlang na inlam’a chetan, amavang Naanglemlhang nagei kahsen suging hih beh in” atilhon in ahi. Tehsepi Tehsepu athilhon phat in Jaohangin jong Lielpi sunga um Doile Aai bom akipoh in a-inlam jonin ache tan ahi. Lampia chun Jaohang in “kapi le kapu hin ibol’a Naanglemlhang nagei kahsen suging hihbeh in eiti lhon ahidem” tin alungtheh tan, aman jong aSakhaova konin Doi-Aai bomchu aladoh in agah hondoh leh photlot louvin nasatah in Huile Go ahung kitho tan ahi. Amanjong gantah in a Sakhaovah gakhumtup inge atileh akinoval jeh chun akikhum khel in Doi-Aai bom chu akilih tan ahi. Aman jong adel’in, hinlah phajou deh louvin achuti deljeng tan ahi. Ahadel le akihalih cheh in, a-oldel leh aki –ol lih jin, akhonnnan Vadung lentah khat likong Santaili kiti khat’ah akilih lut tan ahi. Amanjong Santaili chan’a adell t jenga ahileh Santaili sunga chun Gulpi lentah khat in anakikhap in ahi. Jaohangin jong Gulpi koma chun, “Hepu, Kadoi-Aaibu neipen’ agate le Gulpi chun, “Pethei ponge, kachanu Gultei man’a kakilah ahitai” tun che kit inlang ahung kilihna’a alip ho khu gakilo khomtan” atipeh in ahi. Doi-aai akilihna’a adalhah alip hochu tua Laangbel itihou khu ahung pehtan ahi.
Phat ahungche cehn ahile Tehsepi le Tehsepu hi thi dingin ahung umlhon tan ahi. Tehsete nupa chun Jaohang akou lhonin, “Keini thiding kahuilhon tan, kathinung teng lhonle Lielpi sung Doi le Aaibu khu kipoh inlang na inlam’a chetan, amavang Naanglemlhang nagei kahsen suging hih beh in” atilhon in ahi. Tehsepi Tehsepu athilhon phat in Jaohangin jong Lielpi sunga um Doile Aai bom akipoh in a-inlam jonin ache tan ahi. Lampia chun Jaohang in “kapi le kapu hin ibol’a Naanglemlhang nagei kahsen suging hihbeh in eiti lhon ahidem” tin alungtheh tan, aman jong aSakhaova konin Doi-Aai bomchu aladoh in agah hondoh leh photlot louvin nasatah in Huile Go ahung kitho tan ahi. Amanjong gantah in a Sakhaovah gakhumtup inge atileh akinoval jeh chun akikhum khel in Doi-Aai bom chu akilih tan ahi. Aman jong adel’in, hinlah phajou deh louvin achuti deljeng tan ahi. Ahadel le akihalih cheh in, a-oldel leh aki –ol lih jin, akhonnnan Vadung lentah khat likong Santaili kiti khat’ah akilih lut tan ahi. Amanjong Santaili chan’a adell t jenga ahileh Santaili sunga chun Gulpi lentah khat in anakikhap in ahi. Jaohangin jong Gulpi koma chun, “Hepu, Kadoi-Aaibu neipen’ agate le Gulpi chun, “Pethei ponge, kachanu Gultei man’a kakilah ahitai” tun che kit inlang ahung kilihna’a alip ho khu gakilo khomtan” atipeh in ahi. Doi-aai akilihna’a adalhah alip hochu tua Laangbel itihou khu ahung pehtan ahi.
Phat chomkhat jouvin Jaohang ajachat le
alungdon mana avale le kit le kho khat’a avahlut kit in, hiche khoa jong
chun Teshsepi le Tehsepu in khat’a aga umkit tan ahi. Tehsete nupa hin
lou abol lhonin ahileh Louva chun Ngalchang ahat behseh jengin amanin
jong Loupam’a chun Pelngou tho thuothumin akamlhonin, Tholtho thum’in
asat lhonin, Daibal aphut lhonin, hinla Ngalchangpa chun ajadeh pon ahi.
Akhon khonnan Jaohangin Pelngou thosagin akamin, Thol thosagi in asaty
in chule Daibal aphut in hinla hijong chu Ngalchangpan ajadeh pon ahi.
Jaohang along hangtan, Ngalchangpa changdin akigo tan ahi. Jaohangin a
Thalpi le aThal akipoh in Ngalchangpa chang dinLou lama achetan ahi.
Loubuh’a Jaohangin Phoipi velthum in akivei khumin achan le janin
Ngalchangpa ahungin, Loupam’a konin Thoukang Ahpi tebep khat asolin
agachopsah le Thoukangpa chun Ngalchangpa koma, “Ahomthep thop’in
migimla namseh, sagimla nemdeh” agatipeh in ahi. Ngalchangpan jong
tahsan mang hih in Vot Sielki tejen khat asol’in agachop sah kit’in
ahile Vot jong chun hitobang machun agsei peh kit in ahi. Chutah chun
Ngalchangpa chun mihem hidia atahsan lou phat in Louva chun agalut tan
ahi. Hichun Jaohangin a Thalpi chu guhtnimchan aladoh in akaple
Ngalchangpa chu akaplih tan ahi. Jaohang chun aNgalchang kapchu aChiing
khat asatdoh in a Thalpi chang bom’a akhumin inlama achetan ahi.
Jingkah in Ngapchang akap podia khosung mite toh acheuleh neocha khat
ana umin, khomi hon, “hoiba ham na Ngalchangpa kap aletdan natin, hiche
pou kap’a khosung pumpi apodia nahungkou khah ham” tin ataitom taovin
ahileh Jaohang jong alung ahanagbehseh in, anung ajuija ahileh kol-hom
khat’ahin ajuilut tan ahi. Kol-hom sunga chun agalut in ahileh Teshsepi
khat ana umin, Jaohang mkoma chun, “Hunglut hih beh in, hunglut hih beh
in, Jesung ahi” atin hinla Jaohangin a a Thalpi agahsep lut in,
“Kathalpi bon hunglut ta” atin alutjenga ahile a Ngalchang kap chu ana
umin anahai nem lhut lhut jengin, “Hiche hila kasakap” atin, Tehsepi
chuto akinel nel lhon’a ahile Ngalchangpa thepmo ahiphat chun tehsepi
chun Ngalchangpa chu asolpeh tan ahi. Hichun hiche Ngalchangpa chu
Khkosung mite toh ahin kipoh un aletval jeh chun tehsepi le tehsepu chun
a Ai peh lhon tan ahi.
Phat chomkhat jouvin Jaohangin a umna
Kho’a chun ji ahinei tyin, chapa khat jong aneijin ahi. Jaohangin
“Kaphat jouse kichatna le jachatna’a manga, muntin’a kisel le le’a kahi”
tin achapa chu amin Sielleh asah tan ahi. Hiti chun phat ahungche
chen, Sielleh chun gollhang jinei thei ahunghi tan ahi. Ji ahin neijin
amanjong chapa khat anei tan ahi. Sielleh in achapa minchu Galngam asah
tan ahi. Sielleh in munkhat lai Lou ahinvat in ahileh alouvat na’a thing
kiphuh ho jouse chu jankah leh anathoudoh gamkit jin, chutia nini
nithum lang a umphat chun Sielleh jong along hangin, jankhat guhthim’a
achan’a ahile Tehsepi khat ahungin Sielleh louvatna mun chu atenggol a
ahinjep leh alouvat jouse chu ahungthou doh kit tan ahi. Sielleh jong
along ahang behseh in kining manchang louvin tehsepi chu amatjenga ahile
aman jong, “Neilahn neilhan! thitho theina penange” ahin tin ahileh
Sielleh in jong alhatan ahi. Sielleh chun tehsepia konchun Thitho theina
tenggol chu akilah in inlam achetan ahi. Kum phabep jouvin Sielleh chu
Louva ageh in ahile niseh le akhomiho chun, “Nachapa Galngma athitai”
tin anakou doh jiuvin, hinla acheteng le athia chu midang nao anahijin
ahi. Nikhat achapa Galngam chu ahungthi tahbah tan, khomiho chu acheuvin
agakouvu leh anatahsna tapon ahi. Nithum le janthum channan jong agakou
kit uleh hichun amajong achen agavet lehathia chu amanao anahi tahbeh
tan ahi. Sielleh jong alungnat to alunghan pum’in a Thitho theina
tienggol chun achapa luchanglang avoh le alulang bou ahingin, atolam
avoh le atolam bou ahingin, ahingsoh jou tapon ahi. Sielleh jong along
anabehseh in Thijon lamtouva gamat ding atin adel leh Galngma chu Khoimu
in ahungleng in aman jong amatjenga ahileh akhutvang kah’a alengdoh tan
ahi. Hichun Galngma in apa ahin galsap in, “Hepa kumseh le Lou anavat
inlang, khatvei lhou inlang thumvei ana at tan,” ahinti peh in ahi.
Sielleh injong achapa chu akimat thei khat leh atin athusei chu avel’in
agadong kit in ahileh ajonan Galngmain, “Hepa, Lou thumvei lhou inlang
khatvei at tan” ahinti peh tan ahi. Hiche jeh’a chu tuni geija hi Lou
thumvei kilhouva khatvei bou ki’at ahitai. Chujou chun Galngamin apa
kom’a, “Hepa neingailut behseh leh nao nanei kit teng amin Galngma mama
anahisah kit tan” ahiti peh in ahi. Phat chonkhat jouvin Sielleh te
nupan jong nao ahin neikit lhonleh pasal mama ahunghitan, amanin jong
amin Galngam mama asah kit lhon tan ahi.
Hiti chun kum le lha ahungche chen,
Galngma chu ahung golhang thim tan ahi. Nikhat hi Loupam’a leithang
akamin ahileh janseh le Jucha ana ohjin, hinla agavet tengle anakisut
jitan ahi. Amajong nikhat jingkah matah’in athouvin agavet lhih le
Thonot in anakisut amun ama jong athangtom behseh in Thonot chu athat
tan ahi. Thonot thilong chu thingkah’a atheh in avetlhih in avtlhih le
chomkhat jouvin le Thonotnu chu ahungin Jucha khat ahinchoijin, “Vete,
vete, kanao Thonot” tin agah daijin ahile amala chatloh tahih beh jengin
ahi. Amanu jong achepheijin achapa chu agah tuh le athisa anahi jeh
chun alhu dan tan ahi. Chutah chun amajong alunghang behseh in, “Koiham!
koiham! kachapa thonot that’a, neng kate, chang kate” atin, anihto suh
hih touhih athon, anihto abeh le vutvai akhuthe thu jengin ahi. Hichun
Thingchunga kisel Galngma chu anui ajabeh seuvin, ahungnuija ahileh
Thonotnun amudoh tan ahi. Hichun Thonotnun asamin, “Dam’a lep’a hung
kikhom’un kacha Thonot that’a kamudoh tai” atin ahileh agam aleija
Ganhing namkim ahung kikhom soh keitaovin ahi. Thonotnun ganhingho koma
chu, “Keima thinchunga kal’ ingting, hin loilhang katin, keima Thonot
kahi atijong leh nalhalou heldiu ahi” atipeh in, hichun Thonotnu chu
thingchunga chun akal akal in aphah ding konchun Galngma jong kidiulam
the in akilamin, halho’a alho jengleh Thonotnu chu akilehlha tan, aman
jong, “Thonotnu kahit” tia asap sap jeng vangin ganhing ten anechai
taovin ahi.
Nikhat Galngam gamlengia achele munkhat
gamla thimtah a hin a hin mihem tobang sahem tobang khat toh akimuto tan
ahi. Khatjong khatjong akive changmel jenglhon in houding jong akihou
thei vah lhon pon ahi. ajehchu akihekha ahilhon jeh chun ahou masa ding
umthei lhon lou ahi. Hichun Galngamin, “Vo kagal’a umpa nang koi nahim?
tia adoh le, khatpan jong ima seilouvin athipsan tan ahi. Hichun
khatpan jong “Mun’a kagin gal’a kangap Galngam” agah tin ahile Galngmain
jong “Mun’a kagin gal’a kasai Hangsai” agahtin ahile khat jong khat
jong akihou thei lhon tan ahi. Chu in “Kamin ija nahet ham?” akitito
lhonin, akijol lpo lhon tan ahi. Nikhat Galngma le Hangsai gamlengin
ache lhonin, “Gol, ipu ipanun itho dingham?’ akiti lhonin, akinopto lhon
tan hai. Hangsai in Galngam koma “Kajol, ahiloule nangin hintho masan”
atileh Galngma jong anomin ahi. Galngmain jong hangsai chu Nachang
leilai khat’a apuiyin, “Nangmahikoma umin lang, neiven lang, amavang
nakichat’a ahileh Chal’eh lhang khat a neihin septan” atipeh in ahi.,
Chal’eh lhangkhat aepn ahi. Hichun Galngma chu akimin lah in Nachanghon
chu tanlemlumin alha jengin ahileh Hangsai chu ahungkichan, “ajoleh
eisat khante atin” chal’eh lhang chun ajolpa agahse leh Galngma jong
anuntho chu ahaitan ahi. Chutima chun Galngmain jong Hangsai koma,
“Kajol, tun nangin napu nun napa nun hintho tan atipeh in ahi. Hangsai
injong Galngam chu Chal’eh lhang khat apen, “Neikichat le neihin septan”
atipeh in ahi. Chutah chun hangsai in atin aha, amei ahinje doh in,
akitumin, akikhovel jengle Galngam chu thing-on chunga khat a panga avet
ahin, aman jong dap ahinsa akithin thin’a ahile chal’eh achoi chu
akilelhah sah tan ahi. hangsai in “Jol, nakichat hitam?’ ahin tin
ahaitan ahi.
Chomkhat jouvin Galngam le hangsai chu
sa amaha beiya man dingin akitep kitlhon tan ahi. Hichun gamlah’a ache
lhonin Galngamin, “Jol, ahilou ngaple nangin bol masan” atin, Galngamin
sa chu ahinhoijin Hangsai chu anapangin, atin le aha anathon anathat in,
amahaho chu Leingan’a anahuh in ahi. Galngma ahungphat in Leingan chu
achul lhan, “Hiche hila amaha” atin ahile Hangsai alunghang thim tan
ajolpa chu ahin ngih tan ahi. Chujouvin Galngam chu ana pangin Hangsaiin
sa chu ahinhoi yin ahile Galngamin aThalpin anakap lih in, amaha chu
Meile ahal in abeh le hangsai’in amaha chu amutapon, along phamo
thimlheh tan ahi.
Galngmain Hangsai jah’a, “Kajol, tunla
sa tamtah ikap tan Mei la aumpon ipia igo ding hitam?” tin alungdong
lheh tan ahi. Lungdong tah a akhoda le le lhonle Kolmong langa Ahsi
phelet leh khat agahmu lhonin “Hiche khula mei” atilhonin ahi. Hangsai
in Galngma koma, “Jol, ken mei galange” atin achomin, “Molkhat kalkhat
Molni kalni” tin achop achop jeng vangin aphajou deh tapon akhon khon
nan achol behseh jeng tan ajolpa umna lama chun ahung kile kit tan ahi.
Chuphat chun Galngma in, “Jol hilou ngap le ken kalange” atin agalhai
jap in Mol-hap’a chunMeituh aladoh in Mei ason meisel’in ahin de’n
ahungtan ahi. Galngam Mei la’a achepet’a chuHangsai in guhthim’a agavet
lhih ahi. Hichun Hangsai in , “Jol nangin ba nakhut tin nagot to toa Mei
naso ahibouve” atin ahile Galngma in, “Jol nangin jong got to temin”
atipeh in ahi. Hiti chun hangsai in atin le atin agot to to jeng vangin
Mei la asoh dehpon, ajolpa Galngam thilbol chu adatmo lheh tan ahi.
Chujouvin asapoh ding chu Galngma
alungdong kit tan ahile hangsai in “Jol ipi nalungdon pi ham, Pheiphit
khat hinsat tan.” atipeh in, Galngmain jong Pheiphit chu agasat in
ajolpa hangsai chu apetan ahi. Hangsai in thu asam asam in Pheiphit
neocha sunga chun sajouse chu akhum gamtan ahi. Galngmain, “Jol, sa chu a
umin, thing hoiya kila’a kihon ding hitam?” atikit le Hangsai in
Tenggol khat agasat in ajolpa koma, “Jol, kho naphah teng kho nupi ho
koukhomin lang esah tan atin ahi.Galngmain jong, “Jol, ahile sa aumtan,
thing jong aumtan, twi hoiya kila’a kihon ding hitam?” atikit in ahile
hangsai in Galngma Twi’um neocha chu alan akomlhona Vadung khat’a twi
jouse chu akhum gamlhon tan ahi.
Hichun Hangsai’in Galngma koma, “Jol, tunvang in lama chenlang sa tuitah in hon’unlang ana netaovin” atin asoltan ahi. Galngma inlama achen lampia akiseplhu in athilpoh ho jouse chu abolhan gamtan ahi. Hichun Galngmain Doi ahet hoa chu akhum le akeh khat bou akhumdoh jouvin ahi. Chuphat chun Galngam alhai kit in Hangsai koma, “Jol, kasapoh jouse lampia kakibohlhah gamtai, neihung khumpeh kit in” agatin ahile Hangsai achen athilpoh abohlhah jouse chu agakhum peh kit tan ahi. Chutah chun Galngamin Hangsai Doi thu jouse chu abonin ahesoh hel tan ahi. Galngam jong ahungin in ahunglhun phat in khomi ho akhomin “insunga Pheh phaovin, sa kahin poi” atile khominho chu alungdong lheh jengun ahi. Aseibangin khomi hon insunga Pheh aphaov jou phat un Galngmain pheiphit’a asapoh ho chu abuhlhah le Pheh chungchu adim jeng tan ahi. Kho nupiho koma chun “kei Tenggol hi eh un” atikit in amahon jong Tienggol chu a-euva ahile Thing honkhat adimset jengin ahi. Khomiho chu alungdong lheh kit taovin, sa um’a, thingjong umkit ta’a ahile twi hoiya kila kihon ding hitam” atikit ule Galngamin jong a Twi-um aladoh in akhosunga Bel jouse atwipoh chu asunsah le adimsoh hel jengin ahi. Chuphat chun khomiho chun sa chu tuitah in ahon un anetovin ahi.
Nikhat Galngma le hangsai gamlah’a avale le lhon na’a Galngma in agolpa ehthahna’a Khi (Khichong Khival) chu amudoh tan, aman jong adei behseh in alo alo jenga ahileh Hangsai in amudoh in, “Jol, hiche hochu nadei ahile kakhouva hungtan, napoh khopset’a pohsah nange” atin ahi. Hangsai in Galngma koma, “jol, kakhouva nahung teng khomol’a Mei hintin khutei teijo” atipeh tan ahi. Nikhat Galngma jong ajolpa Hangsaite khoa din ache tan ahi. Galngmain alunggel’a “Kajolpa hin ibol’a kakhouva nahung teng khomol’a Mei hintih khun eiti ahidem” tin guhthimin achen aga velhi tan ahile khomiho chun inching anakhuuvin, atolanga uva ameiyu asaoput put jengin, kholaiya chapang kichem ho chun nangpa Mei sanga keipa Mei saova, nangnu Mei sanga Keinu Mei saova” atiuvin akikap sao sao jengun ahi. Chuphat chun Galngam jong akile kit in khomol’a chun Mei agatih khuntan ahi. Chutah chun hangsai in khomiho jah a chun “Mei tim’un, mei tim’un, jol ahunge” tia agajsap le khomiho chun ameiju atimgam taovin ahi. Galngma in lama cheding atiphat in Hangsai in, “hichea Khiphunga Khi hio khu louvin lang amavang alailunga alenpa vangkhu nalo thei loubeh ding ahi” atipeh in ahi. Galngmain Khi chu alou alouvin alailunga alenpa chunga chun a Thalpi agah khaiyin, ahungkum phat in a Thalpi loilhah le alaiya alenpa jong chu ahungpul lha tan ahi. Hichun Hangsai alunghang thimin ahile Galngmain. “Jol, kei kahipoi, ka Thalpi pou ahibouve” atile Hangsai acham louvin athip tan ahi. Galngamin cheding atiphat in hangsai in, “Jol, lampia kingapa hih hel’in, nalhun teng Huithei hi hinhong tan” atin asol tan ahi.
Hichun Hangsai’in Galngma koma, “Jol, tunvang in lama chenlang sa tuitah in hon’unlang ana netaovin” atin asoltan ahi. Galngma inlama achen lampia akiseplhu in athilpoh ho jouse chu abolhan gamtan ahi. Hichun Galngmain Doi ahet hoa chu akhum le akeh khat bou akhumdoh jouvin ahi. Chuphat chun Galngam alhai kit in Hangsai koma, “Jol, kasapoh jouse lampia kakibohlhah gamtai, neihung khumpeh kit in” agatin ahile Hangsai achen athilpoh abohlhah jouse chu agakhum peh kit tan ahi. Chutah chun Galngamin Hangsai Doi thu jouse chu abonin ahesoh hel tan ahi. Galngam jong ahungin in ahunglhun phat in khomi ho akhomin “insunga Pheh phaovin, sa kahin poi” atile khominho chu alungdong lheh jengun ahi. Aseibangin khomi hon insunga Pheh aphaov jou phat un Galngmain pheiphit’a asapoh ho chu abuhlhah le Pheh chungchu adim jeng tan ahi. Kho nupiho koma chun “kei Tenggol hi eh un” atikit in amahon jong Tienggol chu a-euva ahile Thing honkhat adimset jengin ahi. Khomiho chu alungdong lheh kit taovin, sa um’a, thingjong umkit ta’a ahile twi hoiya kila kihon ding hitam” atikit ule Galngamin jong a Twi-um aladoh in akhosunga Bel jouse atwipoh chu asunsah le adimsoh hel jengin ahi. Chuphat chun khomiho chun sa chu tuitah in ahon un anetovin ahi.
Nikhat Galngma le hangsai gamlah’a avale le lhon na’a Galngma in agolpa ehthahna’a Khi (Khichong Khival) chu amudoh tan, aman jong adei behseh in alo alo jenga ahileh Hangsai in amudoh in, “Jol, hiche hochu nadei ahile kakhouva hungtan, napoh khopset’a pohsah nange” atin ahi. Hangsai in Galngma koma, “jol, kakhouva nahung teng khomol’a Mei hintin khutei teijo” atipeh tan ahi. Nikhat Galngma jong ajolpa Hangsaite khoa din ache tan ahi. Galngmain alunggel’a “Kajolpa hin ibol’a kakhouva nahung teng khomol’a Mei hintih khun eiti ahidem” tin guhthimin achen aga velhi tan ahile khomiho chun inching anakhuuvin, atolanga uva ameiyu asaoput put jengin, kholaiya chapang kichem ho chun nangpa Mei sanga keipa Mei saova, nangnu Mei sanga Keinu Mei saova” atiuvin akikap sao sao jengun ahi. Chuphat chun Galngam jong akile kit in khomol’a chun Mei agatih khuntan ahi. Chutah chun hangsai in khomiho jah a chun “Mei tim’un, mei tim’un, jol ahunge” tia agajsap le khomiho chun ameiju atimgam taovin ahi. Galngma in lama cheding atiphat in Hangsai in, “hichea Khiphunga Khi hio khu louvin lang amavang alailunga alenpa vangkhu nalo thei loubeh ding ahi” atipeh in ahi. Galngmain Khi chu alou alouvin alailunga alenpa chunga chun a Thalpi agah khaiyin, ahungkum phat in a Thalpi loilhah le alaiya alenpa jong chu ahungpul lha tan ahi. Hichun Hangsai alunghang thimin ahile Galngmain. “Jol, kei kahipoi, ka Thalpi pou ahibouve” atile Hangsai acham louvin athip tan ahi. Galngamin cheding atiphat in hangsai in, “Jol, lampia kingapa hih hel’in, nalhun teng Huithei hi hinhong tan” atin asol tan ahi.
Galngam khopam lam ageijin a-ehthah
nauva Khi chu pamai asah behseh in alo lo jenga ahile Huithei apoh chu
akiboh lhah tan ahi. Hui ahung nunphat chun Hangsai in kajolpa hi tukah
she in in lhung ponte lampia akiboh lhah ngei hinte atin, aman jong
adeljenga ahile khopama ana um nalaijin ahi. Khomi hon Galngma chu
nehdin adel taovin ahi. Galngmain jong adel’u ahetphat in akicha behseh
in ajam jam jenga ahile Kol khat’a akisudong tan ahi. Hangsai jin
adalpha masapen in aman jong gangtah in akoma Sakhu ko khat a chun
alutsah loiyin ahile hiche jou chun khomi ho chu gangtah in ahunglhung
pai jengun, khomi ho chun “hiche kohom’a hin alut’e” atiuvin laiding
atitaovin ahi. chuphat chun Hangsaijin khomi ho chu inlanga khao ladin
asolin, aman Saku ko chu angah tan ahi. Khomiho khosunga khao ladia
achephat u chun Hangsai in ajolpa Galngam koma, “Khaova ahin hol tengule
khao chu anajel jel jengin” atipeh in ahi. Khao laho chu gangtah in
ahunglhun pa taovin, alhun lhun uun Leikohom chu ahol taovin ahi. Hichun
Hangsai in ahilbang bangchun Galngamin khao chu anajel jel jenge ahile
khao chun atohjou tapon aholchai taovin ahi. Hichun hangsai jin khomiho
koma chun, “Kohom ho athuh behseh jengin laidoh jou pouhite” atile amaho
jong anom’un inlama akile taovin ahi. Khomiho chun “Mulbeisa atui set
set to akichangjou lou ahitai”, atiuvin lungna tah in inlama akile
taovin ahi. Hiti chun Galngam chu ajolpa hangsai jeh in asohcha tan ahi.
Hiche jouva kon chun Galngamin hangsai Doi het sanga sangjon Doi ahetan
ahi.
Nikhat Galnamg apatoh louva ache lhonin
ahunglam lhonin Galngam anache masan lampia Thinglong hoikeiyio ana
um’in ahile apa ahung phat in’in, “He kadichane, hiche thinglong chachu”
atin ahin kiput’in ahung le in alhun phat’in Galngam’in “Hepa, phatante
nei ngatan” ahinti le apa jong alunghang behseh in “He kateiyo, nang
chapagap hiba nahi hivehta’o” atin aselhah tho tan ahi. Hiti chun
Galngma apatoh phatseh in Doithem jo akive jing lhon tan ahi. Nikhatma
apa toh louva ache kit lhonin ahile nilhah lang vaiche phat in Galngma
chu ahung masa kit in lampia chun Songtat hoitah khat in ana um kit in
ahile apa ahungphat in “He kadichane” atin ahinkipoh kit tan ahi. In
alhun phat in Galngam in “Hepa, khopjah tan nate neingatan” atileh apa
jong alunghang val’in tonse nan anei kit tan ahi. Hiti chun, nikhatma
Galngma apato louva ache kit lhonin ahile vaiche phat in apa chu anache
masan lampia Thingtoi hoikeiya ana umin ahile Galngamin amutan chu in
“Hepa, tot tet tut hih o ajole gollhang eltol ho khat in satkhan nate”
atile apa chu ajachat lot lot in athin ahi. Nikhatma Lou achelhon na’a
ahungding kon’un apa anache masa kit in lampia Biphuh hoitah khat in ana
kitungin ahile Galngma ahung phat in “Hepa tot tet tut ji hih o ajole
mi vahle khat touvin halkhan nate” atile apa chu achapa masanga chun
ajahcha lheh jeng in ahi.
Hiti chun Galngma le apa akiduha bolto
lhon le apan ajolou phat in along ahangin “Chutia Doithem mong nahi le
Doikungpu koma ka Siel lahdoh lelkhu ga kilah tang” atipeh tan ahi.
Hiche thu ajahphat chun nikhat Galngma jong Doikungpu koma apa Siel
lahdoh lal ladoh din achetan ahi. Doikungpu in alhun phat in a’eh onga
alut in, Munthehlung achon heijin, Uichalpa anodoh in, Uichalpa lupna’a
chun agatouvin ahi. Ajehchu, mundang jouse chu Doi dimset’a ahitan
chuotna ding jong onglou hel ahi. Nilhah lamin Doikungpu ahungtan,
“Itinahunglut ham?” atin adatmo lheh jengtan ahi. Doikungpun, “Ahiloule
tupa nahunga ahile Bu kihon hite” atin, Tapkong;’a chun Chaang atun,
Doikungpu chun achangtu chu jankah in aminsah in ahileh Galngmain jong
meihol hochu Gitcha asosah in Chang jouse chu anehgam sahtan ahi.
Doikungpun Gitcha nehmo hochu a’atkhom in, asu in, Galngma chu ahonpeh
tan ahi. An anehding lhon phat in Galngam’ chu Kemcha chunga agapoh doh
in Doikungpu jah’a chun “Doikungpu, nasuhtumho akivoto gam taove”
ahintin ahile Doikungpun, “Amaho chu kivoto ngai hiuca chu” ahintin ahi.
Chukit in Galngmain “Doikungpu, Kol le kol akitatto to jengin ahi”
ahinti kit in ahile Doukungpun ahindon but in “Amaho chi angaina mong
ahiuve” ahitin kit in ahi. Chujouvin Galngmain “Doikungpu, gal lama
Loubuh in Patchon akibu in alengdot dot’e” ahinti le Doikungpu chun
“Hekate, hichu kamukhah lou chu’o” atin atahsang in apotdoh in ahile
hiche kahcha khat chun Galngma gangtah in insunga alut’in Bukong ama
anglam chu Doikungpu anglam ana ngatsah in ahi. Bu ahin nehlhon phat in
Galngma chu imacha ati tapon ahi.
Jingkah ahunghi phat in Doikungpun
Galngma koma “Tupa ahiloule keiman Sel ho chu hinhoi ingting, nangman
Selkot’a ana pangin lang anaman’in” atipeh in. Doikungpu chu Siel hong
sunga alut in Siel ho chu ahinhoi tan ahi. Sel athao thao, a uhchit chet
hochu analhaso thu thu in, hitia chu alha alha jengle Doikungpu along
ahunghang jah jengtan, “Siel jouse kihin hoidoh soh ta’a ibol’a khatbeh
nanamat lou ham?” atin ahi. Galngmain jong “Hepu, imathu aumpoi hichea
khun avom lit let, agong chit chet khat aum nalaijin hiche khu hinhoi
doh tan” atipeh le Doikungpun jong ahin hoitan ahi. Doikungpun ahinhoi
phat chun ana kimat tan ahi. Apongthut thut, ahtao tah tah ho chu alhem
ahin, agong keng kungpa chu sieltah pa chu ahi.
Galngma inlanga acheding phat chun Doikungpu along ahang behseh in ahin samsetan ahi. Doikungpun, “Vo Galngma! namitcho henlang, najang kili khengbeh henlang, nasiel kaina khao to nakhut kikabeh hen” ahinti le Galngma jong Doikungpu seibang chun a umtan ahi. Hichun Galngma in jong “Vo Doikungpu nangma jong namit cho henlang, najang kili khiengbet henlang, natouna songto nato kikabeh hen” atile Doikungpu jong Galngma sei bang chun a umkit tan ahi. Hichun Galngamin “Kei kaitcho jongle Ka Siel in eikai kaijin tin kappa kom kalhun teng kapan eisut tante” atile Doikung jong akicha tan hichun “Vo Galngma namit jong choda henlang, najang jong kilitda henlang, nakhut le Sielkhao jong kimatda hen” ahintin ahile aseibang chun a umkit tan ahi. Hichun Galngmain jong “Vo Doijungpu! namit choda henlang, najang jong kilitda henlang, amavang nakipatdoh teng natophe semkhat anadalha tan” ahintin ahile aseibang chun a’umkit tan ahi. Hichun Galngma in Doikungpu chu ahinjou vin, a Siel ahin kikaijin inlama ahung tan ahi.
Galngma inlanga acheding phat chun Doikungpu along ahang behseh in ahin samsetan ahi. Doikungpun, “Vo Galngma! namitcho henlang, najang kili khengbeh henlang, nasiel kaina khao to nakhut kikabeh hen” ahinti le Galngma jong Doikungpu seibang chun a umtan ahi. Hichun Galngma in jong “Vo Doikungpu nangma jong namit cho henlang, najang kili khiengbet henlang, natouna songto nato kikabeh hen” atile Doikungpu jong Galngma sei bang chun a umkit tan ahi. Hichun Galngamin “Kei kaitcho jongle Ka Siel in eikai kaijin tin kappa kom kalhun teng kapan eisut tante” atile Doikung jong akicha tan hichun “Vo Galngma namit jong choda henlang, najang jong kilitda henlang, nakhut le Sielkhao jong kimatda hen” ahintin ahile aseibang chun a umkit tan ahi. Hichun Galngmain jong “Vo Doijungpu! namit choda henlang, najang jong kilitda henlang, amavang nakipatdoh teng natophe semkhat anadalha tan” ahintin ahile aseibang chun a’umkit tan ahi. Hichun Galngma in Doikungpu chu ahinjou vin, a Siel ahin kikaijin inlama ahung tan ahi.
Hitia Doikungpu ahinjoa ahung doh phat
chun Galngam chu apan akipapi lheh jengin, tunvang napasal mong mongtai,
gamsunga nadei deija gamleng thei nahi tai atipeh in ahi. Hibang chun
nikhat Galngma jong gamlengin ache ahileh Twikang le Twivai kikah a hin
Ngalenthei kiti khat chu ahungleng in ahile aman jong adatmo lheh jengin
ahi. Nivei lang chutia Nga lentah hung leng amuphat chan’a kapding
ahin ngaito tan ahi. Hiti chun Go juhni khat chu Galngma jong a Thalpi
ahin kipoh’in Muolkot khat a hin apangin Ngaleng chu achangtan ahi.
Nilhah lang thim khojin khon chet hin Nga chu Twikang’a kon khun
ahungleng doh in Twivai ahin jonin hichun amanjong a Thalpi kideulamteh
in aluoijin akap jengle alip khat akaplhan, hichu ahinki poh in khomi
ho avetsah le Chaangsepna Godal tebep ahi atiuve. Twikang kiti chu tua
Loktak itina khu ahin Twivai vang kikhel nailou, Twivai tia jong kihe
nalai ahi.
Doikungpu ahinjo thei phat in Galngma
jong ama le ama ahung kisong tan, nikhat hi ama jong Suvaikenu koma ache
tan ahi. Suvaikenu hi mi’a atunglanga keh ahin, amachu asu availama keh
anahije. Amanu jong hi doithem ma hikit ahi. Galngma jong niseh a
Suvaikenu koma ache che phat chun ahin deicha tan ahinhel tan chule dei
jong akisei lhon tan ahi. Nikhat khomi hon Nga matding ahinsom taovin
ahile Galngma jong cheding akigo tan ahi. Suvaikenu chun Galngam koma
“Ngaman’a nache le misei sei hinsei hih beh in” atin athikham tan ahi.
Khomiho chun “Asu kaluh Suvaike, anoi kameh noisielki” tia aseiji tengu
le Nga tampi pi akimat matjeng taovin ahi.. Galngmainla khatjong aman
tahih beh in akhon khon nana man jong “Asu kaluh Suvaike, anoi kameh
noisielki” atin ahile Nga aman man jengtan ahi. Hitia asei chu
Suvaikenun ahetphat in along ahang tan ahi. Suvaikenu chun ajingin
Galngma akouvin kideithu pou aseipejh in hichun aphei akikhapsah in
alhim ihmu tan ahi. Chomkhat jouvin Sukavaikenu chun Galngam ihmu chu
asukhangin, “Namanga ipi namum?” ati leh Galngmain “Ka mangin meijin
eihin taom’e” atole amanun “Mangpah aatin a imut sah kit tan ahi.
Galngma chu a ihmut lhuh phat in Suvaikenu chun ajet aveiya Dop (Lopi)
akahijin, songpi akisosah in ahi. Phat chomkhat jouvin Galngma a ihmu
ahungkhangin ahile Songpi kikah a ana umtan ahi. Galngma jong alungdong
lheh tan, akhut tin kah ho’a Doihal umho chum asmakhomin achup chup leh
Buchunte bep khat akichupvangin, hinla hite bep’a chun ahungdoh thei
tapon ahi. Suvaikenu chun Galngma lunset beh akisan niseh le Butui tui,
Me tui tui ahon in anehsah sah jeng le Galngma chu ahungthao cheh cheh
in Songpi kah’a chun ateh cheh cheh jengtan ahi.
Nikhat chu Galngmain mi avahle amun mipa
koma chu n ajinu thu agahthot in “kajinun ka Doi’um le ka Kao’um eihin
thot hen” agah tin ahile ajinun thu ajah jah in Galngma Doi-um le
Kao-um chu apon acheleh lampia Suvakenu to akitoh in, Suvaikenun,
“Nangma hoiya cheding nahim?” aile “Galngma doi-um le Kao-um thah a
cheding kahi” atile Suvaukenun, “Kanu kanu, Galngma sot’a thita’a nang
tua nahung bep” atipeh in ahile Galngma jinu chu along anabeh she in
inlama akile kit in lampia Vadung khat a chun Galngma Doi-um le Kao-um
chu Twi alhohsah tan ahi. Twi chun Doi-umle Kao –um chu alhoh suh suh
in, hiche Doi –um le Kao-um chu Vadung lhungin La asasuh peh in “Kahunge
kahunge, Galngma Doi-um kahunge” atisuh peh in ahile Vato langa Ngaman
ho chu akichauvin, adongman ‘un alah uva mitchopa chu avohkeh sah ule
amit ahunghah doh in Doi jong athem del jengtan ahi. chujouvin Kao-um
chu amukit in haosapu avohkeh sah ule haosapu chu Kao akisoh in akhomi
ho jouse akinehgam tan ahi. Hiche Vadung Galngma Doi-um le kao –um lhoh
chu tua Sagang gamsunga Vadung ahu ahi tin akiseije. Masang kahng jep
chun hiche Sagang gamsunga khun Doi anahat in, Sagang Doi anakitin,
hichu Galngma Doi chu ahi jong akiti.
By : L. Seikholen Khongsai